วงกลมวิเคราะห์สุขภาพตามธาตุเจ้าเรือน
(ตามหลักการทฤษฎีการแพทย์แผนไทย)
แผ่นหมุนวงกลมนี้ได้รับการพัฒนาค้นคว้าโดยแพทย์หญิงเพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ ในขณะที่ปฏิบัติราชการในตำแหน่งนายแพทย์ สาธารณสุขจังหวัดปราจีนบุรี กระทรวงสาธารณสุข จากประสบการณ์การศึกษาทฤษฎีการแพทย์แผนไทยเป็นการพัฒนาทฤษฎีการ แพทย์แผนไทย เพื่อวิเคราะห์ธาตุเจ้าเรือน และศึกษาจุดอ่อนของสุขภาพ
ส่วนประกอบ แผ่นหมุนวงกลมประกอบด้วยแผ่นวงกลม 3 ขนาด คือ
แผ่นที่ 1 (แผ่นใหญ่) ด้านหน้า แสดงข้อมูลวันที่และเดือนในรอบ 1 ปี
ด้านหลัง แสดงข้อมูลสำหรับเลือกวันเดือนปีตามสุริยคติในจักรราศีประจำปีเกิดแต่ละปี และเพื่อความสะดวก และรวดเร็วในการวิเคราะห์ จึงเทียบเป็นวันเดือนปีสากลที่ตรงกับปีเกิด (ข้อมูลนี้ได้จากการนำหลักทฤษฎีการแพทย์แผนไทย ในพระคัมภีร์สมุฏฐานวินิจฉัย เปรียบเทียบกับปฏิทิน 100 ปี)
แผ่นที่ 2 (แผ่นกลาง) แสดงข้อมูลตามหลักทฤษฎีการแพทย์แผนไทยโดยใช้เป็นรหัสสีซึ่งระบุถึงธาตุเจ้าเรือนหลักธาตุเจ้าเรือน รอง และอุตุสมุฏฐาน
ช่องหมายเลข 1 ของแผ่นที่ 3 แสดงธาตุเจ้าเรือนหลัก
ช่องหมายเลข 2 และ 3 ของแผ่นที่ 3 แสดงธาตุเจ้าเรือนรอง และพิกัดสมุฏฐานโรคตามธาตุต่าง ๆ โดยช่องที่ 3 มีหมายเลข กำกับ 1 ถึง 18
ช่องในสุด (ไม่มีเลขกำกับ) แสดงอุตุสมุฏฐาน
แผ่นที่ 3 (แผ่นเล็ก) มีลูกศร 2 อัน ลูกศรด้านซ้ายใช้ชี้กำหนดวันเดือนปีของผู้ต้องการตรวจลูกศรด้านขวาอยู่ตรงกับช่อง ว่าง เป็นตัวชี้บอกให้ทราบวันปฏิสนธิของผู้นั้น ช่องว่างจะมองทะลุไปยังแผ่นที่ 2 เห็นเป็นแถบสีต่าง ๆ แบ่งเป็นช่องต่าง ๆ ซึ่งมีหมายเลข 1,2,3 กำกับโดยมีรายละเอียดบนแผ่นวงกลมที่ 3 ซึ่งมีคำกำกับให้ทราบว่ารหัสสีต่าง ๆ นั้นใช้แทนความหมายต่าง ๆ ดังนี้
ธาตุไฟ
สีชมพู แทน พัทธปิตตะ หมายถึง ดีในฝัก เป็นโรคที่เกี่ยวกับระบบน้ำดีภายในถุงน้ำดี และในตับ เช่น ตับอักเสบ ถุงน้ำดีอักเสบ หรือนิ่วในถุงน้ำดี เป็นต้น
สีส้ม แทน อพุทธปิตตะ หมายถึง ดีนอกฝัก เป็นโรคที่เกี่ยวกับน้ำดีภายในร่างกาย เช่น การทำงานของน้ำดี ในระบบย่อยอาหาร ธาตุพิการอาหารไม่ย่อย ดีซ่าน เป็นต้น
สีแดง แทน กำเดา หมายถึง เปลวความร้อน ความร้อนภายในร่างกาย ภาวะที่ทำให้เกิดอาการไข้และตัวร้อน และสีแดง เป็นสีที่ใช้แทนธาตุไฟ ซึ่งตรงกับฤดูร้อน
ธาตุลม
สีเหลือง แทน หทัยวาตะ หมายถึง ลมที่เกี่ยวข้องกับการเต้นของหัวใจ จิตใจ สภาพอารมณ์ ทำให้เกิดการแปรปรวน ของอารมณ์ได้ และสีเหลืองเป็นสีที่ใช้แทนธาตุลม ซึ่งตรงกับฤดูฝน
สีเขียวอ่อน แทน สัตถกวาตะ หมายถึง ลมอันแหลมคมดังศาสตราวุธ เกี่ยวข้องกับระบบประสาทต่าง ๆ และ เส้นเลือดฝอย โรคเกี่ยวกับเส้นเลือดฝอยแตก ตีบตัน หรือเป็นอัมพาต
สีเขียวแก่ แทน สุมนาวาตะ หมายถึง ลมจากหัวใจและหลอดเลือดใหญ่กลางลำตัว ได้แก่ หัวใจ เส้นเลือดแดงใหญ่ เป็นต้น ซึ่งเกี่ยวกับเรื่องความดันโลหิตในร่างกาย โรคหัวใจ เป็นต้น
ธาตุน้ำ
สีฟ้า แทน ศอเสมหะ หมายถึง โรคที่เกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจส่วนบน เมือกในลำคอ หลอดลมตอนต้น เช่น มีเสมหะ ไซนัส ไข้หวัด เป็นต้น และสีฟ้าเป็นสีที่ใช้แทนธาตุน้ำ ซึ่งตรงกับฤดูหนาว
สีน้ำเงิน แทน อุระเสมหะ หมายถึง โรคที่เกี่ยวข้องกับทรวงอกและปอด เป็นเสมหะ น้ำย่อยในกระเพาะอาหาร บริเวณช่วงกลางตัว เช่น หอบหืด หลอดลมอักเสบ ปอดบวม โรคกระเพาะ เป็นต้น
สีม่วง แทน คูญเสมหะ หมายถึง โรคที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินอาหารส่วนปลาย เมือกผูกในลำไส้ น้ำในกระเพาะ ปัสสาวะ เช่น ท้องเสีย บิดมูกเลือด ริดสีดวงทวาร กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ปัสสาวะผิดปกติ เป็นต้น
ธาตุดิน
สีดำ เป็นสีที่ใช้แทนธาตุดิน ได้แก่ อวัยวะต่าง ๆ เช่น เนื้อ มดลูก หัวใจ กระดูก เป็นต้น
วิธีการใช้
กำหนดวันเดือนปีตามสุรยคติในจักรราศีประจำปีเกิดของผู้ต้องการตรวจวิเคราะห์ โดยพลิกไปดูด้านหลังของแผ่นวงกลม 3 ที่ 1 ผู้ต้องการตรวจเกิดปี พ.ศ. ใดก็ดูที่ปี พ.ศ. นั้น ว่าตรงกับวันที่และเดือนอะไร ยกตัวอย่างเช่น ถ้าผู้ต้องการตรวจเกิดวันที่ 10 ธันวาคม ปี พ.ศ. 2500 ก็ตรงกับวันที่ 16 เดือนมีนาคม ไฟ ร้อน
หมุนแผ่นวงกลมที่ 2 ให้ลูกศรชี้ตรงกับวันที่ 16 เดือนมีนาคม จับวงกลมที่ 1 และ 2 ให้อยู่กับที่ไม่ให้เคลื่อน
หมุนแผ่นวงกลมที่ 3 ให้ลูกศรด้านซ้ายมือชี้ตรงกับวันเดือนเกิดของผู้ต้องการตรวจ สมมุติว่าผู้นั้นเกิดวันที่ 10 ธันวาคม ก็ให้ปลายลูกศรด้านซ้ายมือ (ด้านที่ไม่มีช่องแถบสี) ชี้ตรงกับวันที่ 10 ธันวาคม
อ่านผลที่ลูกศรด้านขวามือ (ด้านที่มีช่องแถบสี) จะแสดงถึงวันปฏิสนธิของคนผู้นี้ และมีช่องว่าง มองเห็นแถบสีต่าง ๆ ซึ่งจะบอกให้ทราบถึงธาตุเจ้าเรือนของผู้นั้น
สามารถอ่านผลโดยสรุปได้ดังนี้
ช่องหมายเลข 1 หมายถึงธาตุเจ้าเรือนหลัก ตรงกับสีดำ คือธาตุดิน
ช่องหมายเลข 2, 3 หมายถึงธาตุเจ้าเรือนรอง ตรงกับสีม่วง คือธาตุน้ำ
ช่องสุดท้าย (ถัดจากหมายเลข 3) หมายถึงอุตุสมุฏฐาน ตรงกับสีฟ้าคือ การเกิดโรค มักเป็นช่วงฤดูหนาว และเพื่อขยายความ ให้เกิดความเข้าใจ ควรย้อนไปดูคำอธิบายความหมายของสีตามที่กล่าวมาแล้วข้างต้น จะทำให้ทราบจุดอ่อนของการเกิดโรค หรือปัญหา โรคภัยไข้เจ็บที่อาจจะพบได้ในแต่ละคน
หลังจากรู้จัก ธาตุเจ้าเรือนของตนเองแล้ว ควรระมัดระวัง หลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่เป็นมูลเหตุเกิดโรค และรับประทานอาหาร ให้สอดคล้องกับธาตุเจ้าเรือนดังนี้
ธาตุดิน ควรรับประทานอาหารเน้นที่รสฝาด หวาน มัน เค็ม เมื่อธาตุดินเสียสมดุล
ธาตุน้ำ ควรรับประทานอาหารเน้นที่รสเปรี้ยว ขม เมื่อธาตุน้ำเสียสมดุล
ธาตุลม ควรรับประทานอาหารเน้นที่รสเผ็ดร้อน เมื่อธาตุลมเสียสมดุล
ธาตุไฟ ควรรับประทานอาหารเน้นที่รสขม เย็น จุด เมื่อธาตุไฟเสียสมดุล